Όλα κραυγάζουν Χάος

Μια τρομακτική έκρηξη κλονίζει συθέμελα ένα κεντρικό ξενοδοχείο στο Άμστερνταμ. Η βόμβα κάνει κυριολεκτικά σκόνη το δωμάτιο του τελευταίου ορόφου, εξαφανίζοντας κάθε ίχνος του 30χρονου μαθηματικού από το Χάρβαρντ.
«Όλος αυτός ο χαλασμός για να σκοτώσουν έναν μαθηματικό λίγο πριν παρουσιάσει την εργασία του στο διεθνές συνέδριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου;» αναρωτήθηκε ο ντετέκτιβ Ανρί Πουανκαρέ εξετάζοντας τα φωτογραφικά στοιχεία.
«Η αεροφωτογραφία μιας πόλης, η κορυφογραμμή μιας οροσειράς, ένας κεραυνός, το κυκλοφορικό σύστημα των αρτηριών, το βρογχοπνευμονικό δέντρο… όλα έχουν δομή φράκταλ», τινάχτηκε ξαφνιασμένος ο Πουανκαρέ.
«Εγώ δεν σκότωσα κανέναν», φώναξε απελπισμένη η πρώην αρραβωνιαστικιά του δολοφονημένου μαθηματικού.
«Κυρία μου, αυτές οι φωτογραφίες οδηγούν στον δράστη», την διέκοψε χτυπώντας με το δάχτυλό του τις εξισώσεις που ήταν γραμμένες στην πίσω όψη. «Είναι η ίδια η πραγματικότητα. Πείτε μου, με ποιους συνεργαζόταν ο μακαρίτης; Τι μελετούσε; Μιλήστε, επιτέλους! Δεν το καταλαβαίνετε; Όλα κραυγάζουν Χάος!»

…Το λάπτοπ του μαθηματικού δεν επρόκειτο να λειτουργήσει, αφού η αστυνομία είχε πάρει τον σκληρό δίσκο. Όμως, υπήρχε κάτι… Έπιασε με μια μικρή λαβίδα ένα κομματάκι σελοτέιπ, κολλημένο πάνω σ’ ένα μικρότερο χαρτάκι, όπου ο Φένστερ είχε γράψει μια πρόταση κι ένα όνομα: «Τα Μαθηματικά είναι η δεξιοτεχνία να δίνεις ίδιο όνομα σε διαφορετικά πράγματα,
Jules Henri Poincaré».

«Ο πατέρας του πατέρα του πατέρα μου», είπε ο Ανρί. Η έκρηξη στο ορυχείο, όταν ήταν εκείνος υπεύθυνος ασφάλειας· ο θάνατος ενός μαθηματικού που τύχαινε να εκτιμά αφάνταστα τον προπάππο του: καταπώς έδειχναν τα πράγματα, η υπόθεση τον είχε επιλέξει. Και, όχι· το μόνο σίγουρο ήταν πως δεν τον συνάντησε ποτέ.

Όποιος αποφασίζει να καταπιαστεί με τα φράκταλ αναπόφευκτα αποτίει, προηγουμένως, φόρο τιμής στον Benoit Mandelbrot, τον μαθηματικό που οι ενοράσεις του για τη γεωμετρία της Φύσης επηρέασαν βαθιά τη σύγχρονη επιστήμη και, τουλάχιστον στο συγκεκριμένο έργο, τη σύγχρονη φαντασία.

O Λίοναρντ Ρόζεν με το πρώτο του βιβλίο (Yποψήφιο για το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς από πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα και θριαμβικές κριτικές από τα διεθνή μέσα όπως οι New York Times και η Washington Post ), μας προσφέρει ένα μοναδικό, μαθηματικό, αστυνομικό θρίλερ όπου τα φράκταλ και η θεωρία του Χάους αποτελούν τον καμβά μιας απίστευτης περιπέτειας γραμμένης με άφθαστη δεξιοτεχνία.

Σε μια ευφάνταστη μεταφορά, ο επιθεωρητής της Ιντερπόλ Ανρί Πουανκαρέ, δισέγγονος του Ζιλ Ανρί Πουανκαρέ –κορυφαίου μαθηματικού του 19ου αιώνα, που ανακάλυψε τη θεωρία του Χάους και εισήγαγε τις αρχές της σχετικότητας– βρίσκεται στη δίνη μιας χαοτικής δολοφονίας, με μοναδικό οδηγό τη μαθηματική κληρονομιά του.

… Το φως ερχόταν από ψηλά, μέσα από χοντρά γυάλινα παράθυρα φιξαρισμένα στην οροφή του διαδρόμου, αν και μικρό μόνο μέρος της ολλανδικής άνοιξης κατάφερνε να φτάσει στο εσωτερικό. Η συγκεκριμένη φυλακή, και ειδικά αυτά τα κελιά, προορίζονταν για μια ξεχωριστή κατηγορία «επωνύμων» – εγκληματίες πολέμου που περίμεναν να δικαστούν από το διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Τέσσερις μήνες πριν, στο τέλος μιας πολύμηνης καταδίωξης που τον είχε οδηγήσει σε έξι χώρες και δύο ηπείρους, ο Πουανκαρέ είχε ανακαλύψει τον Στίπο Μπάνοβιτς σ’ ένα προάστιο της Βιέννης, όπου ζούσε με τη νεαρή σύζυγό του και τα δυο παιδιά τους, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι. Το βράδυ που οι άντρες του Πουανκαρέ έσπασαν την εξώπορτα και όρμησαν μέσα στο σπίτι, βρήκαν τον Μπάνοβιτς αραγμένο σε μια φαρδιά πολυθρόνα, πλάι στο τζάκι, να διαβάζει παραμύθια στα δυο παιδιά του, που κάθονταν στα γόνατά του. Η απόλυτη εικόνα οικογενειακής ευτυχίας – με τη διαφορά πως σε μια άλλη ζωή, ο Μπάνοβιτς είχε διατάξει και συμμετάσχει προσωπικά στη σφαγή εβδομήντα μουσουλμάνων, αντρών και αγοριών, μερικά από τα οποία ήταν μικρότερα από τα δυο αγγελούδια που κρατούσε εκείνη τη στιγμή στην αγκαλιά του. Η γυναίκα του τσίριζε τρομοκρατημένη και τα παιδιά έκλαιγαν, καθώς ο Μπάνοβιτς ούρλιαζε σε τέλεια, αν και με βαριά προφορά, αγγλικά: «Δεν βλέπετε πως έκανα καινούρια αρχή; Ζω μια όμορφη ζωή!»

…

Ο Πουανκαρέ είχε γνωρίσει επιστήμονες που δεν λαχταρούσαν τίποτε άλλο στη ζωή τους, παρά ν’ αγοράζουν ακριβά παιχνίδια και να τους παρατάνε οι άλλοι στην ησυχία τους. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκε μάλλον και ο Μέγιερ. Το εργαστήριό του ήταν μια φέτα εφηβικού παραδείσου, όπου ενήλικα αγόρια έπρεπε να φτιάχνουν πράγματα που έκαναν μπουμ! Επέμεινε να ξεναγήσει τον Πουανκαρέ, και δεν παρέλειψε μια περιληπτική διάλεξη για την εξέλιξη των προωθητικών συστημάτων. Περιδιαβαίνοντας ανάμεσα σε αναμμένους φούρνους και προσομοιωτές, ο Πουανκαρέ διέκρινε αεροστροβίλους-μινιατούρες και φωτοβολταϊκά συστήματα, λέιζερ, και σε έναν σταθμό υδροπονικό γκαζόν που αναπτυσσόταν κάτω από λάμπες θερμότητας – για μια μελέτη εξοικονόμησης ενέργειας, τον ενημέρωσαν. Είκοσι λεπτά αργότερα, περιεργαζόταν μια φωτογραφία μεγέθους αφίσας πάνω στο γραφείο του Μέγιερ.
«Τούτη ’δώ είναι καλή. Η αγαπημένη μου».
Ο Πουανκαρέ παρατήρησε τη φωτογραφία από διαφορετικές γωνίες. «Μια και βρίσκομαι σε εγκαταστάσεις της NASA, συμπεραίνω πως ό,τι κι αν είναι αυτό που βλέπω, πρέπει να βρίσκεται πολύ μακριά. Αλλά δεν θα ξαφνιαζόμουν αν μου έλεγες πως είναι τομή από πάγκρεας σε μικροσκόπιο».
Ο Μέγιερ γέλασε. «Βρίσκεται πολύ πιο μακριά από το πάγκρεάς σου».
«Πόσο μακριά;»
«Περίπου οκτώ εκατομμύρια έτη φωτός. Είναι καλλιτεχνική απεικόνιση σε υπολογιστή: σμήνος γαλαξιών σε μια εξαιρετικά πυκνή περιοχή του Σύμπαντος. Στο μικρότερο καρέ βλέπεις την πραγματική εικόνα του πραγματικού σμήνους, τραβηγμένη με ακτίνες-Χ. Το ενδιαφέρον είναι πως τα μεγάλα σμήνη δείχνουν ίδια με τα μικρά, και τα μακρινά ίδια με τα κοντινά – με την προϋπόθεση ότι λαμβάνεις υπόψη τη μετατόπιση προς το ερυθρό. Που σημαίνει πως τα γαλαξιακά σμήνη μοιάζουν με τις ρωσικές μπάμπουσκες. Πάρε την πιο μικρή και την πιο μεγάλη· άλλαξέ τους κλίμακα μεγέθους: δεν πρόκειται να ξεχωρίσεις τη μία από την άλλη. Το Αστεροσκοπείο Ακτίνων-Χ Τσάντρα μάς έστειλε τη μικρή εικόνα. Δούλεψα μ’ αυτήν… αλλά δεν ήρθες ως εδώ για να συζητήσουμε φαινόμενα κλίμακας στο Σύμπαν. Ακούω, Επιθεωρητά. Ποιος πέθανε;»
Ο Πουανκαρέ δεν ήταν σίγουρος αν είχε ακούσει καλά. «Οι γαλαξίες παρουσιάζουν αυτο-ομοιότητα κλίμακας, επίσης;»
«Σωστά – σε μέγεθος και απόσταση. Τι εννοείς όταν λες επίσης;»
«Με συγχωρείς», είπε. «Ένας μαθηματικός, ο Τζέιμς Φένστερ. Μήπως τον ήξερες, ή τον είχες ακουστά;»
«Μαθηματική μοντελοποίηση;»
«Ακριβώς. Τον σκότωσαν επειδή ήξερε κάτι – δεν είμαι βέβαιος τι ακριβώς. Γι’ αυτό οι απαντήσεις σου έχουν μεγάλη σημασία, Δρ Μέγιερ. Διάβασα την αναφορά σου. Εξαιρετικά κατατοπιστική σε ό,τι αφορά τα πρόσθετα στο καύσιμο πυραύλων. Θα είχα έρθει νωρίτερα, αλλά προέκυψαν… κάποιες εξελίξεις στην πατρίδα».
Ο οικοδεσπότης του Πουανκαρέ αναδεύτηκε αμήχανα στο κάθισμά του.
«Άμα άρχισαν να σκοτώνουν και μαθηματικούς, Επιθεωρητά, κανείς δεν είναι πια ασφαλής.