Αϊνστάιν – Φρόιντ

Η «Αναζήτηση των Κρυμμένων Κόσμων» αποτελεί μια πρωτότυπη ματιά σε δύο από τις σημαντικότερες επαναστάσεις –και τους σημαντικότερους επαναστάτες– της σύγχρονης ζωής.

Η ιστορία του Αϊνστάιν και του Φρόιντ, όπως προηγουμένως εκείνη του Γαλιλέου (καθιέρωση του τηλεσκοπίου) και του Λέιβενχουκ (καθιέρωση του μικροσκοπίου), είναι η ιστορία μιας επανάστασης στη σκέψη.
Για άλλη μια φορά, οι ερευνητές βρέθηκαν αντιμέτωποι με «αόρατα», πλην όμως επιστημονικώς αδιάσειστα στοιχεία – τουλάχιστον όπως το αντιλαμβάνονταν οι ίδιοι. Μολονότι ο Αϊνστάιν και ο Φρόιντ δεν ήταν εκείνοι που εγκαινίασαν αυτή τη δεύτερη επιστημονική επανάσταση, έφτασαν να την εκπροσωπούν, και μάλιστα να την ενσαρκώνουν. Η ιστορία των ανακαλύψεών τους μετονομάζει τη διανοητική προσπάθεια σε επιστήμη.

Το 1927, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν επισκέφθηκε τον Ζίγκμουντ Φρόιντ στο Βερολίνο. Στα 47 του ο Αϊνστάιν ήταν το κορυφαίο σύμβολο των φυσικών επιστημών, ενώ ο Φρόιντ, στα 70 του, ήταν το αντίστοιχό του στις κοινωνικές επιστήμες.
Όταν προτάθηκε στον Αϊνστάιν να δοκιμάσει την ψυχανάλυση, εκείνος απάντησε: «Θα σε λυπήσω, καλέ μου, όμως προτιμώ σαφώς να παραμείνω στο σκοτάδι κάποιου που δεν έχει ψυχαναλυθεί».

Ο Φρόιντ, μετά τη συνάντησή του με τον Αϊνστάιν, σημείωσε: «Καταλαβαίνει από ψυχολογία όσο καταλαβαίνω εγώ από φυσική, οπότε… είχαμε μια πολύ ευχάριστη συζήτηση».

Ο Φρόιντ και ο Αϊνστάιν αναθεμάτιζαν το υπερφυσικό, τη δεισιδαιμονία ή τη μεταφυσική, ενώ πάλευαν ενάντια στο ίδιο εμπόδιο: την έλλειψη περισσότερων αποδεικτικών στοιχείων. Ωστόσο, αντί να πτοηθούν ή να παραδεχτούν την ήττα τους, συνέχισαν να «κοιτάζουν».
Στην ιστορία αυτή θα δούμε πώς οι αντίστοιχες έρευνές τους γέννησαν τη σχετικότητα και το ασυνείδητο· πώς οι αναζητήσεις τους οδήγησαν στη δημιουργία της κοσμολογίας και της ψυχανάλυσης. Οι δύο νέες επιστήμες και οι εκπρόσωποί τους, έθεσαν σε αμφισβήτηση και προσδιόρισαν εκ νέου την αντίληψή μας για το ποιοι είμαστε και στα δύο άκρα της ύπαρξης – από το συμπαντικό στο ψυχολογικό, και από το ατομικό πάλι πίσω στο άπειρο.

Η «Αναζήτηση των Κρυμμένων Κόσμων» μάς ταξιδεύει στις ιστορικές διαδρομές που χάραξαν οι δύο μεγάλοι διανοητές, στις έρευνες που διεξήγαγαν σε πρωτόγνωρες σφαίρες, μέχρι να αποκρυσταλώσουν τη «σχετικότητα» και το «ασυνείδητο» ως επιστημονικές έννοιες.
Οι αναζητήσεις τους οδήγησαν στην, ως ένα βαθμό ακούσια, δημιουργία δύο νέων επιστημών: της «κοσμολογίας» και της «ψυχανάλυσης». Στην περίπτωση του Αϊνστάιν, ο νέος τρόπος διεξαγωγής της επιστημονικής έρευνας έγινε η κυρίαρχη διεπιστημονική μεθοδολογία, ενώ στην περίπτωση του Φρόιντ, ο εναλλακτικός τρόπος διεξαγωγής της επιστημονικής έρευνας έγινε η κυρίαρχη εξαίρεση. Το έργο τους και η λειτουργία της σκέψης τους έχουν πλέον τα χαρακτηριστικά του τρόπου με τον οποίο μια διανοητική προσπάθεια μετονομάζεται σε επιστήμη.
Διαβάζοντας, ο αναγνώστης βυθίζεται σε σύμπαντα εντός και εκτός του ανθρώπου· ταξιδεύει στους «αόρατους» κόσμους που εξερευνήθηκαν με τη βοήθεια της κοσμολογίας και της ψυχανάλυσης: Κόσμοι που, όταν αποκαλύφθηκαν, διαπιστώθηκε ότι είχαν τεράστια διαφορά από τους Κόσμους που αντικατέστησαν – την ίδια διαφορά που είχαν οι Κόσμοι του τηλεσκοπίου και του μικροσκοπίου από εκείνους που προϋπήρχαν.
Και από αυτή την άποψη, η ιστορία του Αϊνστάιν και του Φρόιντ, όπως προηγουμένως του Γαλιλέου και του Λέιβενχουκ, είναι η ιστορία μιας επανάστασης στη σκέψη.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

Ι. Ο ΝΟΥΣ ΥΠΕΡΤΕΡΟΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ
1: Περισσότερα Πράγματα στον Ουρανό
2: Περισσότερα Πράγματα στη Γη
3: Πηγαίνοντας στα Άκρα

ΙΙ. Η ΥΛΗ ΥΠΕΡΤΕΡΗ ΤΟΥ ΝΟΥ
4: Ένα Άλμα Πίστης
5: Η Κάθοδος ενός Ανθρώπου

ΙΙΙ. ΤΟ ΤΡΕΜΟΥΛΟ ΤΗΣ ΔΡΟΣΟΣΤΑΛΙΔΑΣ
6: Διάλογος Σχετικά με Δύο Νέες Επιστήμες

Σημειώσεις
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο