Η γεωγραφία της μεγαλοφυΐας

Τι κάνει τη μεγαλοφυΐα; Tο έμφυτο ταλέντο ή η σκληρή δουλειά;
Μήπως είναι τα γονίδια; Το χρήμα; Η φρεσκάδα; Η μόρφωση; Το χάος; Η οξυδέρκεια;
Τι είναι εκείνο που πυρπολεί το μυαλό και το κάνει να παράγει ανυπολόγιστης αξίας πρωτοποριακές ιδέες; Πώς εξηγείται η αβίαστη άνθιση δημιουργικής μεγαλοφυΐας σε συγκεκριμένες εποχές, σε μεμονωμένους τόπους του πλανήτη μας;

Ποιο αόρατο νήμα συνδέει την Αθήνα του Πλάτωνα με τη Φλωρεντία του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και τη Σίλικον Βάλεϊ του Ζούκερμπεργκ και του Facebook; Πώς άναψε η σπίθα της μεγαλοφυΐας στα βιεννέζικα καφέ του 1900, στο Χανγκτσόου της Κίνας, στον Διαφωτισμό του Εδιμβούργου, στη χαοτική Καλκούτα;

Εξειδικευμένος στην ύφανση ταξιδιωτικού ρεπορτάζ και ακαδημαϊκής έρευνας, πνευματώδης, προσηνής και πάντα πρόθυμος να μοιραστεί ένα μπουκάλι καλό κρασί, ο Eric Weiner σηκώνει το δισάκι του και κάνει τον γύρο του κόσμου, πίσω στον χρόνο, με σκοπό να αναδείξει την πρωτοκαθεδρία του τόπου ως πηγή της μεγαλοφυΐας.
Επισκέπτεται επτά πόλεις: επτά συμπλέγματα ευνοϊκών συνθηκών, κουλτούρας και ιστορικών συγκυριών. Στο παρελθόν, η άνθιση της μεγαλοφυΐας τις ανέδειξε υπερδυνάμεις πολιτιστικής και τεχνολογικής προόδου. Σήμερα, στις ίδιες πόλεις, η νεραϊδόσκονη της δημιουργίας αιωρείται ακόμη στον αέρα.
Άραγε, μπορούμε να τη «σφραγίσουμε» μέσα σ’ ένα μπουκάλι, να την κλωνοποιήσουμε και να επαναλάβουμε το θαύμα;

Η πλήρης ικανοποίηση της φαντασίας! Διαβάζοντάς το, σχεδόν πιστεύεις ότι περπατάς στους δρόμους της αρχαίας Αθήνας, ότι πίνεις κάποιο εξωτικό κινεζικό τσάι στο Χανγκτσόου, ότι κοιτάζεις τον γνωστό τρούλο του καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας, ότι βλέπεις να ξεδιπλώνεται μπροστά σου η επανάσταση που δημιούργησε τη σύγχρονη Ιταλία, και ίσως ολόκληρο τον κόσμο.
Ο Eric περνάει μέρες και νύχτες με κάθε λογής ντόπιους –ξενοδόχους, καφετζήδες, εμπόρους, αργόσχολους, ακαδημαϊκούς, εμπειρογνώμονες, ξεναγούς, καλλιτέχνες– κυνηγώντας τα ιχνοστοιχεία της δημιουργικότητας στον «αέρα» κάθε πόλης.
Μας αποκαλύπτει ότι η μεγαλοφυΐα ούτε κληρονομείται ούτε μαθαίνεται, ούτε κρύβεται σε κάποια μυθική συνταγή. Είναι ό,τι πιο σύνθετο και περίπλοκο μπορείτε να διανοηθείτε. Ωστόσο, υπενθυμίζει πως η μεγαλοφυΐα, όμοια με τη φιλανθρωπία, αρχίζει από το σπίτι.

Η δημιουργικότητα δεν είναι γενετικό κληροδότημα· δεν είναι χάρισμα· είναι κάτι που κερδίζεται – με σκληρή δουλειά, ναι, αλλά και με προσεκτική καλλιέργεια των ευνοϊκών συνθηκών. Και, βεβαίως, πρέπει ν’ αναγνωρίζεται και να υποστηρίζεται. Ας αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τη δημιουργικότητα όχι ως μια ατομική πολυτέλεια αλλά ως δημόσιο αγαθό, κτήμα της κοινότητας. Θα διαπιστώσουμε ότι έχουμε τις μεγαλοφυΐες που θέλουμε· αυτές που μας αξίζουν.

Υπάρχουν ελάχιστοι συγγραφείς που δεν αντέχεις χωρίς την παρέα τους. Ο Weiner είναι ένας απ’ αυτούς· έχει το θείο χάρισμα να ψάχνει και να σου ξετρυπώνει μια πολύχρωμη πραγματικότητα μέσα από μια αβάσιμη βεβαιότητα…] -Wall Street Journal

Σε κάθε κοιτίδα μεγαλοφυΐας ο ταξιδιωτικός συγγραφέας μας εντοπίζει τις χαρακτηριστικές εστίες της αναπάντεχης δημιουργικής «σπίθας»: τις κουβέντες στις παρέες, το ποτό και το φαγητό, τις παμπ, τα μουσεία, το τεϊοποτείο, το βιεννέζικο καφέ, τις πλατείες και τα βουλεβάρτα. Ανιχνεύει την κοινή ανθρώπινη δεξαμενή απ’ όπου ξεπήδησε το «Εύρηκα»: τη μεσαία και ανώτερη κοινωνική τάξη. Ζει στο πετσί του την καθοριστική σημασία της περιρρέουσας ατμόσφαιρας.