Η Πειραματική Φιλοσοφία κατά τον Άνθιμο Γαζή

Ο Άνθιμος Γαζής -ο Έλληνας της διασποράς, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε αυστριακό έγγραφο των αρχών του 19ου αιώνα- είναι μία σημαντική μορφή της ελληνικής διανόησης, που συνδέθηκε με τη νεοτερικότητα και με τη νεοτερική φιλοσοφία.
Το βιβλίο φέρνει στο προσκήνιο τα φιλοσοφικά σημεία της πειραματικής φιλοσοφίας του.

Στο πρώτο μέρος αποσαφηνίζεται ο ορισμός της νεοτερικής φιλοσοφίας, παρουσιάζονται οι πρωταγωνιστές της χορείας των νεοτέρων φιλοσόφων, αναδεικνύεται τι δεν είναι νεοτερική φιλοσοφία και, τέλος, διαγράφεται η φιλοσοφική ταυτότητα του Άνθιμου Γαζή.

Στο δεύτερο μέρος αναπτύσσεται ο γνωσιακός ορίζοντας του φιλοσοφείν μέσα από πειράματα. Ειδικότερα, αναδεικνύεται το ανθρωπολογικό πρωτείο, η συμβολή της πρόνοιας του χρόνου στην αποτροπή της ταύτισης του ανθρώπου με την αλήθεια, καθώς και η υπερβατικότητα. Επιπλέον, καθίσταται εμφανής ο εμπειρισμός, ο ορθολογισμός και ο αντισκεπτικισμός της πειραματικής φιλοσοφίας. Τα παραπάνω συμπληρώνονται με τη μέθοδο απόκτησης της νεοτερικής γνώσης, και μάλιστα με τη συνεισφορά της υποθετικής μεθόδου στη γνώση αυτή.

Στο τρίτο μέρος αναπτύσσεται η Φυσική φιλοσοφία. Ειδικότερα μνημονεύονται: η θεμελίωση των Φυσικών κανόνων, ο αντι-καρτεσιανισμός, η κοσμολογία, η καταδίκη του Thomas Burnet και του William Whiston σε ένα «φιλοσοφικό Μηδέν», ο «περίφημος φιλόσοφος» John Keill, ο κορυφαίος φυσικός φιλόσοφος Isaac Newton -σε σύγκριση και με τον Αριστοτέλη- καθώς και το συνυφασμένο με τη νεοτερικότητα ηλιοκεντρικό σύστημα. Η Φυσική φιλοσοφία ολοκληρώνεται με τη φυσική ανθρωπολογία.

Στο τέταρτο μέρος αναλύεται το μεταφυσικό υπόβαθρο της πειραματικής φιλοσοφίας, η ύπαρξη της πρώτης, δημιουργικής αιτίας (της φύσης), η ανεπάρκεια της οντολογίας και ο θεϊσμός, με ταυτόχρονες αναφορές κατά της αθεΐας.

Στο τελευταίο μέρος καταδεικνύονται οι γενικές παράμετροι του φιλοσοφείν μέσα από πειράματα – μια φιλοσοφική διαδρομή από το αιτιατό προς το αίτιο, από το εμπειρικό προς το υπερ-εμπειρικό και από το ορθολογικό προς το υπέρλογο.

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
– “ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΛΥΠΤΟΥΣΗΣ ΑΧΛΥΟΣ ΑΠΑΛΛΑΤΤΕΣΘΑΙ ΕΘΝΟΣ ΜΟΥ”: ΜΗΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ
– “ΕΞΗΓΗΣΑΤΕ ΜΟΙ, ΠΛΑΤΥΤΕΡΟΝ ΤΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΥΣ ΣΑΣ”: Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
– Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑ ΧΕΙΡΑΣ ΠΟΝΗΜΑΤΟΣ
– ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ
– ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: “ΧΡΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΥΞΑΝΩΜΕΝ ΤΑΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΜΑΣ, ΚΑΙ ΝΑ ΤΑΣ ΚΟΙΝΟΛΟΓΩΜΕΝ”: Ο ΓΝΩΣΙΑΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ
– ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: “ΖΗΤΩ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ”: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ
– ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: Ο ΘΕΟΣ
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ