Το πρόσωπο που άλλαξε την πορεία των μαθηματικών, το 1832, ήταν ο Εβαρίστ Γκαλουά. Η ημερομηνία της μονομαχίας με τον αντίζηλό του ήταν δεδομένη· κι αυτός ο ιδιοφυής εικοσάχρονος, αντί να εξασκείται στη σκοποβολή, προσπαθούσε νυχθημερόν να βρει τη λύση στο γρίφο που κληρονόμησε από τον Άμπελ: ποιος είναι ο τύπος που δίνει τις λύσεις της πεμπτοβάθμιας εξίσωσης;
Ο Εβαρίστ Γκαλουά, αυτός ο ταλαντούχος Γάλλος μαθηματικός, έζησε τα ταραγμένα χρόνια που ακολούθησαν την τελευταία εξορία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Σε αντίθεση με τους συμμαθητές του, που αφοσιώθηκαν στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες της εποχής, ο Γκαλουά προτίμησε να βυθιστεί στη μελέτη των μαθηματικών. Όνειρό του ήταν να επιλύσει την πεμπτοβάθμια, την υπέρτατη εξίσωση, και να μπει στο Πολυτεχνείο. Όμως, το μέγεθος της ευφυΐας του και η ουσιαστική προσφορά του στα μαθηματικά εκτιμήθηκαν μόνο μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του, στην ηλικία των είκοσι ενός χρόνων, κατά τη διάρκεια μιας μονομαχίας με πιστόλια, όταν διεκδίκησε την αγαπημένη του από τον επίσημο αρραβωνιαστικό της.
Οι μαθηματικές ιδιοφυΐες είναι άνθρωποι του πνεύματος –άνθρωποι παράξενοι και, επίσης, πολύ σπάνιοι. Στον «Γάλλο Μαθηματικό», ένας συγγραφέας με σπουδαίο μυθοπλαστικό ταλέντο, καταφέρνει να συνδυάσει την πολυπλοκότητα του μαθηματικού νου με τα γεγονότα μιας συγκλονιστικής ιστορικής περιόδου.
O Tom Petsinis εξιστορεί την ταραχώδη, σύντομη ζωή του Εβαρίστ Γκαλουά, με έναν δυνατό και δραματικό μυθιστορηματικό λόγο που γίνεται ακόμη πιο άμεσος και ελκυστικός από το γεγονός ότι αφηγητής είναι ο ίδιος ο Γκαλουά.
Mέσα από τις σελίδες του βιβλίου, ο ήρωας παρουσιάζεται παγιδευμένος στη διελκυστίνδα μεταξύ τάξης και χάους, πραγματικότητας και παραληρήματος και, εντέλει, μεταξύ των ιδιοφυών και των αυτοκαταστροφικών όψεων του εαυτού του.
Ο Εβαρίστ Γκαλουά (1811-1832) έθεσε με τις ανακαλύψεις του τα θεμέλια για την ανάπτυξη ενός σημαντικού κλάδου των σύγχρονων μαθηματικών, γνωστού και ως «Θεωρία Ομάδων», οι εφαρμογές του οποίου εκτείνονται από την πυρηνική φυσική έως τη γενετική μηχανική.
Λίγο πριν τη μοιραία μονομαχία:
«… Η πένα γλιστράει στο χαρτί γρήγορα, αβίαστα, θαρρείς και ξαναβρέθηκα επιτέλους στο στοιχείο μου… Aκολουθώ το ίδιο πνεύμα που οδηγούσε τον Αρχιμήδη, τον Πασκάλ, τον Άμπελ…Αυτή τη στιγμή, βλέπω τα πάντα με όρους μαθηματικών, ώς και το θάνατο. Και γιατί όχι; Εφόσον τα μαθηματικά είναι σε θέση να εξηγούν φαινόμενα όπως το φως και η βαρύτητα, γιατί να μην εξηγούν και φαινόμενα όπως η ζωή, η συνείδηση, ο θάνατος;…
..Αγαπημένε μου φίλε, γράφω και σηκώνω το βλέμμα. Πιστέ μου Σεβαλιέ! Όταν θα διαβάζει αυτό το γράμμα, εγώ θα έχω πλέον γίνει κάτι σαν τη ρίζα του μείον ένα…μια φανταστική οντότητα… Είμαι βέβαιος ότι θα καταλάβει πως τον εμπιστεύομαι περισσότερο από κάθε άλλον, θα δεχτεί να εκτελέσει τη διαθήκη μου και θα με βοηθήσει να σώσω την ψυχή μου, κι αυτές εδώ τις σημειώσεις, από τη λήθη…
…Δεν έχω χρόνο, γράφω και προσπαθώ να διώξω απ’ το νου μου τις σκέψεις της αυριανής μέρας ανακαλώντας τη μορφή του Σεβαλιέ, και δεν πρόλαβα να αναπτύξω ικανοποιητικά τις ιδέες μου σ’ αυτό το απέραντο πεδίο. Τύπωσέ το, του γράφω, στην Εγκυκλοπαιδική Επιθεώρηση…
…Ζήτα από τον Γιακόμπι ή τον Γκάους, συνεχίζω, να δημοσιεύσουν τη γνώμη τους, όχι ως προς την ορθότητα των θεωρημάτων μου, αλλά ως προς τη σημασία τους…»
«Επιτέλους, τελείωσα: η διαθήκη μου ολοκληρώθηκε. Τελικά, ο χρόνος μου έφτασε… …Μαζεύω τα χαρτιά μου που είναι σκόρπια στο τραπέζι, τα τακτοποιώ σε ένα πάκο και μετράω τις σελίδες. Έντεκα – ωραία, σκέφτομαι, πρώτος αριθμός…
Ο Σεβαλιέ δεν πρόκειται να με απογοητεύσει. Είμαι βέβαιος ότι θα φροντίσει να δημοσιευτούν αυτές οι σελίδες. Ο Γκάους, αυτός ο μεγάλος μαθηματικός, θα αντιληφθεί αμέσως τη σπουδαιότητα της δουλειάς μου κι έτσι η σκέψη, η ψυχή, η ουσία του Εβαρίστ Γκαλουά θα διασωθεί από τη λήθη…
Η αλήθεια του έργου μου θα επιζήσει, σε αντίθεση με το χάος της ζωής μου που… Έτσι δεν θα έπρεπε, εξάλλου, να γίνεται πάντα; Η αλήθεια και η ομορφιά: τελικά, μόνο αυτά τα δυο έχουν σημασία…»
Ε. Γκαλουά, 29 Μαίου 1832
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Τα είχα προβλέψει όλα ώς την τελευταία λεπτομέρεια. Κάθε βήμα οδηγούσε αναπόδραστα στο επόμενο, σαν να επρόκειτο για απόδειξη λαμπρού θεωρήματος, ως την τελική ριπή που ακόμη αντηχεί στο χώρο και το χρόνο. Πεσμένος μπρούμυτα σ’ ένα νοτισμένο χαλί από πευκοβελόνες, αγκάλιασα με όλο μου το σώμα τη μοιραία σφαίρα. Όνειρα, αναμνήσεις, ώς και τα μαθηματικά που τόσο αγάπησα και που τα συμπεριέλαβα στη διαθήκη μου –όλα ξεθώριαζαν, ώσπου συρρικνώθηκα σ’ ένα μοναδικό σημείο. Μέσα σε μια στιγμή μεταμορφώθηκα σε i.
i = μία φανταστική οντότητα
Εδώ, σ’ αυτόν τον πολύπλοκο χώρο, δεν είμαι πια ο παρορμητικός νέος που θέλησε κάποτε ν’ αλλάξει τον κόσμο, στην αρχή με έναν μαθηματικό τύπο κι ύστερα με τη φωτιά. Τώρα πια ξέρω τι σημαίνει να έχεις ατέλειωτη υπομονή και, κάθε φορά που κάποιος διαβάζει για τον Εβαρίστ Γκαλουά, μέσα απ’ το κείμενο ανασταίνεται αυτό το i, που προτιμά να μένει πάντα μια ιδέα κάτω απ’ την επιφάνεια, σαν χρυσόψαρο που τσιμπολογάει τη δαντελωτή άκρη ενός φύλλου που επιπλέει. Οι μύθοι που γράφονται με μελάνι είναι πιο ισχυροί απ’ αυτούς που γράφονται με αίμα (εκτός κι αν υπάρχει κανένας αρχαίος ποιητής που έσκιζε τις φλέβες του κι έγραφε τα έπη του με αίμα, πράγμα που μου διαφεύγει). Το κείμενο λειτουργεί σαν αμφίδρομος καθρέφτης, επιτρέποντάς μου να ρίχνω ματιές στη ζωή και την εποχή του αναγνώστη. Ποιος ξέρει, ίσως μια μέρα το i που είμαι να αναστηθεί χάρη σ’ ένα κείμενο που θα με εξωθεί να περάσω στην άλλη πλευρά. Θέλετε αποδείξεις ότι υπάρχω; Αναρωτιέστε πού βρίσκομαι; Κάτω από κάθε λέξη, πίσω από κάθε γράμμα, στην πλευρά κάθε τελείας που δε θα ’ρθει ποτέ στο φως.