Ο βασιλιάς του Άπειρου Χώρου

«Ο Βασιλιάς του Άπειρου Χώρου» είναι ένα βιβλίο-ραντεβού με έναν εκκεντρικό φιλόσοφο των μαθηματικών σε ένα παριζιάνικο Café. Κρυστάλλινα ποτήρια και μποτίλιες κόκκινο κρασί πάνω σ’ ένα παλαιωμένο τραπέζι, πυκνός καπνός από Gauloises, λυρισμός, φαντασία και αφαιρετική σκέψη. Με χιούμορ, ανθρωπιά και προκλητική διάθεση, ο Berlinski αφηγείται στον αναγνώστη του την ιστορία της Γεωμετρίας, τις ιδέες και το έργο των μεγάλων μαθηματικών. Το ύφος του είναι ποιητικό, φιλοσοφημένο, επιτηδευμένο και ολοζώντανο. Τα λόγια του αποτίουν φόρο τιμής στον Ευκλείδη τον Μέγα.

The Wall Street Journal

Ευκλείδης: μια μυστηριώδης προσωπικότητα. Ελάχιστα γνωρίζουμε γι’ αυτόν, ωστόσο μέσα από τα «Στοιχεία» –το αθάνατο έργο του– αποκαλύπτεται η παντοδύναμη μορφή του: ο μεγάλος μαχητής, η ξεκάθαρη φωνή, το μέρος του δράματος όπου τα αντίθετα είναι για πάντα χωρισμένα, αλλά και πάλι άρρηκτα ενωμένα, συνεπή στην αίσθηση του συνεχούς.Επί δύο χιλιετίες, η Γεωμετρία του Ευκλείδη παραμένει μνημείο ακατάρριπτο, όμως στα τέλη του 18ου αιώνα αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα σημεία «παραμόρφωσης».

Ο Γκάους, ο Μπολιάι, ο Λομπατσέφσκι, ο Πουανκαρέ, ο Κλάιν –οι μαθηματικοί επαναστάτες της εποχής– «στέκονται στους ώμους» του Ευκλείδη και οραματίζονται νέες διαστάσεις στον χώρο, νέες Γεωμετρίες. Η Ευκλείδεια Γεωμετρία γίνεται το χαϊδεμένο παιδί μιας οικογένειας, που το περιβάλλει η πιο παράξενη ομάδα συγγενών: η στοργική, διαχυτική Ελλειπτική Γεωμετρία· η σκοτεινή, συνοφρυωμένη Υπερβολική Γεωμετρία· η διαυγής, σοφή Προβολική Γεωμετρία… και, με το πέρασμα του χρόνου, οι ανισόρροπες, πολύπλοκες Γεωμετρίες των πολλών διαστάσεων.
Πέρα από τα Μαθηματικά, η μη-Ευκλείδεια Γεωμετρία σημαίνει επανάσταση στη σκέψη. Όσο αλλόκοτες κι αν φαντάζουν οι νέες Γεωμετρίες, τόσο γενεσιουργές είναι οι φιλοσοφικές θεωρίες που προκύπτουν από αυτές.

Ο Ευκλείδης οραματίστηκε, πρώτος, τον χώρο ως έναν αυστηρό κόσμο γεωμετρικών σχημάτων. Επινόησε ένα σύστημα μαθηματικών αξιωμάτων με σκοπό να παραγάγει ολόκληρη τη Γεωμετρία μέσα από λίγες λογικές παραδοχές. Τα «Στοιχεία» του, αυτό το διαχρονικό μαθηματικό σύγγραμμα, η αποθέωση της Γεωμετρίας, αποκαλύπτουν ένα μυαλό μοναδικό, απολύτως προσηλωμένο. Ξεδιπλώνουν μπροστά στα μάτια μας την προσωπικότητα και το ύφος ενός γεωμέτρη, ο οποίος κληροδότησε στους μαθηματικούς του μέλλοντος κάτι που τόσο σπάνια προσφέρουν οι άνθρωποι: ένα όραμα. Κι αφού προσφέρθηκε το όραμα, οι αυθεντίες αυτής της επιστήμης έθεσαν το ερώτημα που η διατύπωσή του μόνο μέσα από ένα όραμα θα μπορούσε να προκύψει: ποια μορφή ενότητας κρύβεται κάτω από τους αριθμούς και τα σχήματα; Ποια είναι η βαθύτερη δομή –le coeur dans le coeur, η καρδιά της εσώτερης ταυτότητας– μεταξύ σχημάτων και αριθμών;

«Σ’ αυτή τη σύντομη, ευκολοδιάβαστη ανάλυση, ο συγγραφέας εκλαΐκευσης της επιστήμης και των Μαθηματικών Berlinski δίνει ζωή σ’ έναν αρχαίο μαθηματικό και στον κόσμο των αξιωμάτων και των θεωρημάτων που δημιούργησε –έναν γεωμετρικό κόσμο που έγινε η βάση για μεγάλο μέρος των σύγχρονων Μαθηματικών, από την αναλυτική γεωμετρία μέχρι την ιδέα του καμπυλωμένου χωροχρόνου… Ακόμη κι όσοι αντιπαθούν τα Μαθηματικά θα γοητευτούν από τον πλούσιο, παλλόμενο λόγο του Berlinski… Το βιβλίο του Berlinski είναι συναρπαστικό όχι μόνο ως μια ιστορία της γεωμετρίας αλλά επίσης ως μια εξερεύνηση της δύναμης των ιδεών, καθώς αντικαθιστά με δεξιοτεχνία την ψυχρή αφαίρεση με το χιούμορ και την ανθρωπιά».
–Publishers Weekly

«Μια γλαφυρή αλλά και βαθιά μελέτη των Στοιχείων του Ευκλείδη, από το βετεράνο μαθηματικό Berlinski. Είναι απολαυστικό να παρακολουθεί κανείς το συγγραφέα καθώς αναζητεί την παρακαταθήκη των Μαθηματικών του Ευκλείδη και την επίδρασή του μέχρι σήμερα… Είναι μια εμβριθής έρευνα της σύνθεσης και της επεξεργασίας των Μαθηματικών, απ’ όπου αποκαλύπτεται ο Ευκλείδης και το αξιωματικό του σύστημα… ως ένας τρόπος να βλέπει κανείς τα πράγματα, ως ένας τρόπος ζωής… Η αφήγηση του συγγραφέα είναι διαυγής, λιτή και συγκινητική, και δίνει πνοή στην ελάχιστα γνωστή ζωή του Ευκλείδη».
–Kirkus Review

Για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια, γεωμετρία σήμαινε τα Στοιχεία του Ευκλείδη, την πρώτη και συνεπώς τη σπουδαιότερη μαθηματική πραγματεία. Το σύστημα των σχημάτων και του χώρου που περιγράφουν είναι ταυτόχρονα τόσο ισχυρό και τόσο φυσικό ώστε αιχμαλώτισαν το μυαλό των ανθρώπων για αιώνες, και συνεχίζουν να διδάσκονται στα σχολεία όλου του κόσμου.

Στο βιβλίο Ο Βασιλιάς του Άπειρου Χώρου, ο David Berlinski αποτίει φόρο τιμής στον Ευκλείδη και στο όραμα που ο ίδιος δημιούργησε και κατόπιν επέβαλε. Ο Ευκλείδης έχει αποκτήσει μια μόνιμη θέση στην ανθρώπινη φαντασία για λόγους που υπερβαίνουν τις λεπτομέρειες των αποδείξεών του ή τις πάμπολλες ιδέες που έχει προσφέρει στη μαθηματική κοινότητα. Παρείχε στους μαθηματικούς έναν τρόπο ζωής, μια τεχνική για να προχωρούν από αυτό που πρέπει να γίνει δεκτό σε αυτό που μπορεί να αποδειχθεί. Το αξιωματικό του σύστημα επέβαλε μια ενοποιημένη, λογική δομή στις ποικίλες προτάσεις της γεωμετρίας, μια πληθώρα από θεωρήματα, που υπερβαίνουν τα τετρακόσια και προκύπτουν από λιγοστές παραδοχές. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ο Ευκλείδης συνέθεσε τα Στοιχεία παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστες, και δεν σώζονται λεπτομέρειες για τη ζωή του. Αλλά μέσω του αριστουργήματός του, ο Ευκλείδης –και η μαθηματική παράδοση την οποία καθιέρωσε– κέρδισε την αθανασία.
Το βιβλίο Ο Βασιλιάς του Άπειρου Χώρου, γραμμένο με τον χαρακτηριστικό λυρισμό και με το ζωντανό ύφος του Berlinski, προσφέρει μια πλούσια, βατή μελέτη του Ευκλείδη και των Στοιχείων του.

«Ο Βασιλιάς του Άπειρου Χώρου» θα ενθουσιάσει όσους εκτιμούν τον Ευκλείδη, θα συνεπάρει όσους αγαπούν τη Γεωμετρία και τη Φιλοσοφία των Μαθηματικών, αλλά κυρίως θα μαγέψει τους λάτρεις της όμορφης, περίτεχνης γραφής.