Ραμανουτζάν, ο Ινδός μαθηματικός
23,63 € 21,27 € με ΦΠΑ
Βάρος | 500 g |
---|---|
Διαστάσεις | 14 × 21 cm |
Σελίδες | 736 |
Εικόνες | 76 ασπρόμαυρες |
Εξώφυλλο | |
Χρονολογία Παρούσας Έκδοσης | |
Συντελεστές | Μετάφραση: Κώστας Σίμος | Επιμέλεια μετάφρασης: Παναγιώτης Τραυλός | Πρόλογος: Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος |
Άμεσα Διαθέσιμο / Παράδοση 1 έως 3 ημέρες
Ο Ραμανουτζάν θεωρείται ο σπουδαιότερος μαθηματικός της Ινδίας, ίσως καλύτερος από τον Χίλμπερτ, ισάξιος του Γκάους και του Όϊλερ. Η μυθιστορηματική ζωή του –που ξεκίνησε από ένα μικρό χωριό της Ινδίας, έλαμψε στο Κέμπριτζ και κατέληξε στην πνευματική μοναξιά της αγαπημένης του πατρίδας– αποτελεί την πλέον συγκινητική ιστορία των σύγχρονων μαθηματικών.
Το 1913, ένας νεαρός –ανειδίκευτος στα μαθηματικά– ινδός υπάλληλος γράφει μια επιστολή στον διαπρεπή βρετανό μαθηματικό Γκόντφρι Χ. Χάρντι, παρακαλώντας τον να του πει τη γνώμη του για κάποια μαθηματικά θεωρήματα που επινόησε σχετικά με τους πρώτους αριθμούς. Ο Χάρντι συγκλονίζεται! Ο νεαρός Ινδός είναι μια ακατέργαστη ιδιοφυΐα. Δίχως την παραμικρή χρονοτριβή, δίνει τις κατάλληλες εντολές ώστε ο Ραμανουτζάν να βρεθεί αμέσως κοντά του. Έτσι, με την άφιξη του νεαρού Ινδού στο Κέμπριτζ, ξεκινά μια από τις πιο απίθανες και δημιουργικές συνεργασίες στην ιστορία των επιστημών.
Από τους υποβλητικούς ναούς και τις εξαθλιωμένες συνοικίες του Μαντράς στις αυλές και τα παρεκκλήσια του Κέμπριτζ, ο αυτοδίδακτος «πρίγκιπας της μαθηματικής διαίσθησης» Ραμανουτζάν δοκιμάζει τα εμπνευσμένα θεωρήματά του πλάι στον εκκεντρικό Χάρντι, τον «απόστολο της απόδειξης».
Σύντομα, όμως, ο Ραμανουτζάν καταβάλλει το τίμημα της δημιουργικής του έντασης: πεθαίνει στα 32 του χρόνια, αφήνοντας πίσω του μια μυθική κληρονομιά, τα μυστικά της οποίας οι μαθηματικοί προσπαθούν μέχρι σήμερα να αποκρυπτογραφήσουν.
Ο Robert Kanigel, πέτυχε έναν μικρό άθλο, ερευνώντας, συστηματοποιώντας και αξιολογώντας ένα τόσο αχανές υλικό, το οποίο, αρχικώς τουλάχιστον, σίγουρα θα φάνταζε ατιθάσευτο.
Γράφοντας για τον Ραμανουτζάν, έπρεπε να ασχοληθεί –και το έκανε– με το μαθηματικό του έργο, την προσωπική και οικογενειακή του ιστορία, τον πολιτισμό της Νότιας Ινδίας, όπου o Ραμανουτζάν γεννήθηκε, αλλά και της Αγγλίας, στην οποία έζησε λίγα και δημιουργικά, από μαθηματική άποψη, χρόνια. Μας μιλάει για την πνευματική συγκρότηση του Ραμανουτζάν, που υπήρξε Βραχμάνος, και μάλιστα ιδιαιτέρως αυστηρός στην τήρηση των πνευματικών παραδόσεων της κάστας του (μέχρι του σημείου να εμμένει στη χορτοφαγία, ενώ ήταν βαριά άρρωστος από φυματίωση και κινδύνευε πλέον η ζωή του). Μας μιλάει, επίσης, διά μακρών, και για τον Χάρντι, που υπήρξε ένας ευφυής και εκκεντρικός εργένης, με χαρακτηριστικά αγγλικά γούστα (όπως η αγάπη για το κρίκετ) και αρετές ενός αριστοκράτη του πνεύματος (όπως η διανοητική εντιμότητα και αυστηρότητα, αλλά και ο αυτοσαρκασμός). Θα αναρωτηθεί ο αναγνώστης εάν όλες αυτές οι λεπτομερείς πληροφορίες είναι απαραίτητες. Η απάντηση έρχεται από μόνη της, αν σκεφτούμε ότι ακόμη και για τους Χάρντι και Ραμανουτζάν –που τα μαθηματικά συνιστούσαν τον κύριο λόγο της ύπαρξής τους σ’ αυτόν τον κόσμο– οι αποκλίνουσες πολιτισμικές τους συνήθειες και προτιμήσεις φαίνεται να έπαιξαν το ρόλο τους στο ότι τελικώς ποτέ δεν πλησίασαν αρκετά ο ένας τον άλλον, ώστε να γίνουν αληθινοί φίλοι (με την πλήρη, δηλαδή, έννοια της λέξης).
Ο συγγραφέας μάς εκθέτει σ’ έναν καταιγισμό πληροφοριών και κριτικών αξιολογήσεων για πρόσωπα και καταστάσεις (ατομικές, οικογενειακές, εθνικές, αλλά και διεθνοπολιτικές), ώστε, για παράδειγμα, να μπορούμε –ανά πάσα στιγμή– να τον παρακολουθούμε στις «μεταβάσεις» του από την περιγραφή του τρόπου συγκρότησης των πνευματικών ενδιαφερόντων του Ραμανουτζάν στην περιγραφή της ευρύτερης κοινωνικοοικονομικής και πολιτισμικής κατάστασης της Ινδίας, που τότε ήταν ακόμη αποικία της Αγγλίας. Το ίδιο κάνει κι όταν μας μεταφέρει από τον μικρόκοσμο της πνευματικής ζωής του Κέμπριτζ στα χαρακώματα των μαχών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, για να μας αποκαλύψει τις φοβερές συνέπειές του για την ανθρωπότητα, την Αγγλία, το Κέμπριτζ και, τελικώς, τα κύρια πρόσωπα του βιβλίου του. Το παλαιό ερώτημα στην κοινωνιολογική θεωρία περί της σχέσεως της δομής (structure) και του δρώντος υποκειμένου (agent), και μάλιστα σε συνδυασμό με τη διάκριση ανάμεσα σε μικροκλίμακα και μακροκλίμακα, προκύπτει προδήλως στα παραπάνω παραδείγματα.
Ένα από τα σημαντικότερα πράγματα στη ζωή του Μότσαρτ είναι το τεράστιο και πολύπλευρο έργο που δημιούργησε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Το αντίστοιχο παράδειγμα στην ιστορία των μαθηματικών είναι ο αυτοδίδακτος ινδός μαθηματικός Σρινιβάσα Ραμανουτζάν ο οποίος πέθανε σε ηλικία 32 χρόνων και άφησε πίσω του –ως άλλος Μότσαρτ– μια σοδειά από 4.000 πρωτότυπα θεωρήματα, τα οποία μελετώνται και ερευνώνται ώς σήμερα.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος στη ελληνική έκδοση από τον Γιώργο Λ. Ευαγγελόπουλο
Πρόλογος
1. ΣΤΗ ΔΡΟΣΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ [1887-1903]
2. ΞΕΧΥΘΗΚΕ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΕΝΟΣ [1903 ΕΩΣ 1908]
3. ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΗ [1908 ΕΩΣ 1913]
4. ΧΑΡΝΤΙ [ΓΚΟΝΤΦΡΙ ΧΑΡΟΛΝΤ ΧΑΡΝΤΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1913]
5. ΕΠΙΤΡΕΨΤΕ ΜΟΥ ΝΑ ΣΥΣΤΗΘΩ… [1913 ΚΑΙ 1914]
6. Η ΑΝΟΙΞΗ ΤΟΥ ΡΑΜΑΝΟΥΤΖΑΝ [1914 ΕΩΣ 1916]
7. Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΨΥΧΡΑ [1916 ΕΩΣ 1918]
8. «ΚΑΠΩΣ ΚΑΤΑΒΕΒΛΗΜΕΝΟΣ» [ΑΠΟ ΤΟ 1918 ΚΑΙ ΜΕΤΑ]
Επίλογος
Ευχαριστίες
Σημειώσεις
Επιλεγμένη Βιβλιογραφία
Ευρετήριο
«Ό,τι ήταν ο Μότσαρτ για τη μουσική και ο Αϊνστάιν για τη φυσική, ήταν ο Ραμανουτζάν για τα μαθηματικά. Ένα βιβλίο χρυσάφι – μια από τις καλύτερες μαθηματικές βιογραφίες που έχουν γραφτεί».
Science
«Ένα έξοχο πορτρέτο… μια σπάνια λογοτεχνική εμπειρία. Η ιστορία του Ραμανουτζάν μοιάζει με εξωτικό παραμύθι. Ένα μοναδικό ανάγνωσμα».
Los Angeles Times Book Review
«Συγκλονιστική βιογραφία… το μαγικό και συνάμα τραγικό παραμύθι του ασχημόπαπου. Δεν υπάρχει κάτι πιο ρομαντικό στην ιστορία των μαθηματικών».
The New York Times
«Μία από τις καλύτερες και πλέον τεκμηριωμένες βιογραφίες που εκδόθηκαν ποτέ σχετικά με έναν σύγχρονο μαθηματικό. […] Ο αναγνώστης θα αισθανθεί σαγήνη μπροστά στην εκπληκτική αυτή σπουδή πάνω σε ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα και αινιγματικά μυαλά του αιώνα».
The News & Observer
Το βιβλίο-θρύλος τoυ Robert Kanigel μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη και προβλήθηκε στους ελληνικούς κινηματογράφους από την ODEON με τίτλο Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΕ ΤΟ ΑΠΕΙΡΟ. Πρωταγωνιστές είναι οι Ντεβ Πατέλ και Τζέρεμι Άϊρονς.
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Σρινιβάσα Ραμανουτζάν: Εζησε γρήγορα, υπολόγισε γρηγορότερα, πέθανε νέος…
Η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση είναι ότι ο βίος των μαθηματικών επιστημόνων είναι βαρετός και αναλώνεται σε στοίβες χαρτιών με υπολογισμούς και εξισώσεις.
Ωστόσο, κάποιοι από αυτούς έζησαν ζωή περιπετειώδη και σύντομη σαν αστραπή, πεθαίνοντας νωρίς και αφήνοντας πίσω τον θρύλο να τους θυμίζει. Ένας από αυτή την “καταραμένη” παρέα, των Εβαρίστ Γκαλουά, Μπέρναρντ Ρίμαν, Άλαν Τιούρινγκ, ήταν και ο Σρινιβάσα Ραμανουτζάν. Αυτός που, σύμφωνα με τον Ντι Σοτόι, «θεωρούσε κάθε αριθμό έναν προσωπικό του φίλο».
Ο Σρινιβάσα Ραμανουτζάν γεννήθηκε στην Ινδία στις 22 Δεκεμβρίου 1887. Από μικρός είχε δείξει σημάδια της ιδιαιτερότητάς του, αφού αντιμετώπιζε το σχολείο σαν καταναγκαστική εργασία, όντας οπαδός της ελεύθερης σκέψης και της αυτοδιδαχής. Αργότερα, μετά την εφηβεία, πιάνει δουλειά ως ταχυδρομικός υπάλληλος, έχοντας αρκετό ελεύθερο χρόνο για να ασχολείται με τα αγαπημένα του μαθηματικά. Οι μέθοδοί του ήταν τις περισσότερες φορές ανορθόδοξες. Δούλευε κυρίως με το ένστικτο και όχι ακολουθώντας την κλασική -δυτικού τύπου- διαδικασία της μαθηματικής απόδειξης, ενώ απέδιδε πολλές από τις μαθηματικές εμπνεύσεις του στη θεά Ναμαγκίρι… Ωστόσο, παρά τα εκάστοτε λάθη που έκανε, λόγω της ενστικτώδους προσέγγισής του στα μαθηματικά προβλήματα, η συνολική δουλειά του ήταν εντυπωσιακή, ενώ οι πρωτότυπες μέθοδοί του συνεχίζουν να αφήνουν κατάπληκτους ακόμη και σήμερα τους συναδέλφους του.
Προσπαθώντας να ασχοληθεί αποκλειστικά με ό,τι λάτρευε και αφού απευθύνθηκε σε αρκετούς Ινδούς μαθηματικούς χωρίς ανταπόκριση, ο Ραμανουτζάν άρχισε να στέλνει κομμάτια της δουλειάς του στη Μεγάλη Βρετανία. Οι δύο πρώτοι μαθηματικοί που έλαβαν ταχυδρομικά τα τετράδια με τους πρωτότυπους υπολογισμούς του, δεν ασχολήθηκαν, τον προσπέρασαν. Ωστόσο, η τρίτη του προσπάθεια ήταν και η τυχερή. Ο μεγάλος και τρανός Χάρντι, καθηγητής στο Κέμπριτζ και εταίρος της Βασιλικής εταιρείας, συνειδητοποίησε -όχι αμέσως- ότι ο αποστολέας από την Ινδία ήταν μια μαθηματική ιδιοφυΐα. Παρακινούμενος και από μια πτυχή του χαρακτήρα του να υποστηρίζει όσο μπορούσε τα αουτσάιντερ (γυναίκες, μετανάστες), ο Χάρντι δεν δίστασε να τον προσκαλέσει να εργαστεί μαζί του στο Κέμπριτζ, με αποτέλεσμα τον Απρίλιο του 1914 ο Ραμανουτζάν να αποβιβαστεί στην Αγγλία.
Εκεί, ο 26χρονος Σρινιβάσα ζορίστηκε αρκετά. Στο πεδίο της επιστήμης του είχε πάντοτε τον Χάρντι να τον υποστηρίζει, ενώ και η εκτίμηση των υπολοίπων προς την υψηλής ποιότητας -αν και δύσκολα κατανοητή ως προς τις μεθόδους της- πρωτότυπη δουλειά του ήταν δεδομένη. Αλλά κάτι η φυσική ψυχρότητα των Άγγλων, κάτι τα δικά του κολλήματα με τη θρησκεία, καθώς και η έμφυτη συστολή του, δυσκόλευαν αρκετά την κατάσταση. Ο Ραμανουτζάν κυκλοφορούσε καθημερινά με παντόφλες, αφού μέχρι τότε δεν είχε φορέσει παπούτσια. Τα λαχανικά τού φαίνονταν άνοστα και γι’ αυτό παράγγελνε από την πατρίδα του ταμάρινδο και λάδι από καρύδα. Το κρέας δεν το άγγιζε, παρέμενε σταθερά χορτοφάγος, ενώ είχε αναρτήσει στο δωμάτιό του την εικόνα μιας ινδικής θεότητας, ώστε να μπορεί να εκτελεί, κάθε πρωί, με σχολαστικότητα τα θρησκευτικά του καθήκοντα.
Τελικά, και παρότι το σύμπαν των μαθηματικών τού πρόσφερε μέγιστη ευχαρίστηση όταν χανόταν μέσα του, οι δυσκολίες προσαρμογής του και ο εντελώς διαφορετικός τρόπος ζωής οδήγησαν τον νεαρό Ινδό μαθηματικό σε κατάθλιψη, αφού ο άγριος κλονισμός της σωματικής του υγείας τον ώθησε αργά, αλλά σταθερά σ’ ένα επικίνδυνο φλερτ με την πνευματική αστάθεια. Ο Ραμανουτζάν επιχείρησε να αυτοκτονήσει, πέφτοντας στις γραμμές του υπόγειου σιδηροδρόμου του Λονδίνου. Η απόπειρα απέτυχε, επέστρεψε στην Ινδία, μήπως και κατορθώσει να αναρρώσει, αλλά μάταια. Στις 26 Απριλίου του 1920 ο Ινδός μαθηματικός πεθαίνει στο Μαντράς, σε ηλικία 33 ετών, από μια ασθένεια του παχέος εντέρου. Παρά τη γενικότερη θλίψη που επικράτησε για την απώλειά του, ένα είναι βέβαιο: ο Ραμανουτζάν έζησε τη, σύντομη είναι η αλήθεια, ζωή του όπως την επιθυμούσε. Ασχολούμενος με εκείνα που πραγματικά τον ενδιέφεραν και αντλώντας ευχαρίστηση από τη δυνατότητά του να χάνεται στον προσωπικό, ονειρικό κόσμο του, όπου κανένας άλλος δεν διέθετε το «κλειδί» για να διεισδύσει. Έναν κόσμο γεμάτο από ινδικές θεότητες, μεταφυσικές αγωνίες αλλά και προκλητικές εξισώσεις, οι οποίες σπανίως αντιστέκονταν στην επίμονη πολιορκία του νεαρού ταλαντούχου Ινδού, που τόσο τις αγαπούσε.
(Γιώργος Τριανταφύλλου) Ελευθεροτυπία
Βραβεία και διακρίσεις
Book-of-the-Month Club selection
Quality Paperback Book Club selection
National Book Critics Circle Award finalist, 1992
Los Angeles Times Book Prize finalist, 1991
Library Journal, Best Sci-Tech Books of 1991
New York Public Library, Book to Remember, 1991
New York Times Book Review, Notable Books of the Year, 1991
Συγγραφέας
Kanigel Robert
Προτεινόμενα Σχετικά Βιβλία
Weiner Eric
Hawking Stephen
Russell Stuart
Harris Elwin Gemma