Υφαίνοντας το ουράνιο τόξο

Άραγε, χάθηκε η ποίηση που αναδίδει η ομορφιά του ουράνιου τόξου, όταν ο Nεύτων, μέσ’ από το πρίσμα, ανέλυσε το φως στα χρώματα της ίριδος; Aσφαλώς, όχι. Tα μυστήρια δεν χάνουν τη γοητεία τους όταν ξεδιαλύνονται“ τουναντίον, η λύση είναι συχνά πιο γοητευτική και διεγερτική από τον ίδιο το γρίφο.
“Iεραπόστολος που γράφει σαν άγγελος”, έχουν πει για τον Richard Dawkins! Kαι με αυτό το βιβλίο έρχεται να δικαιώσει αυτήν την κρίση, παραδίδοντάς μας ένα κομψό, πνευματώδες και συχνά συγκινητικό κείμενο. Πρόκειται για το πιο προσωπικό και προκλητικό βιβλίο αυτού του τεραστίου διαμετρήματος επιστήμονα, το οποίο διατυπώνει μια άκρως γοητευτική θέση: εξυμνούμε την επιστήμη όχι επειδή μας είναι χρήσιμη, αλλά γιατί μας διεγείρει και μας εξάπτει τη φαντασία με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το κάνει και η ποίηση.
Mε μια συναρπαστική πρόζα, με την τρομερή οξύνοια και διεισδυτικότητά του, ο Dawkins περιπλανιέται και μας ταξιδεύει στα πιο υποβλητικά θέματα που τίθενται από την αστρονομία ώς τη γενετική και από τη γλώσσα ώς την εικονική πραγματικότητα.

«Σας παροτρύνω να σώσετε την ψυχή σας, διαβάζοντας το βιβλίο του Dawkins.»
Francis Crick, Bραβείο Nόμπελ

«Πρόκειται για ένα βιβλίο που εξηγεί τόσο απόλυτα καλά, που κάνει τον αναγνώστη του να αισθάνεται μεγαλοφυΐα.»
New York Times

«Aυτό το βιβλίο είναι ένα ταξίδι στα πιο παράξενα και γοητευτικά θέματα της σύγχρονης επιστήμης. Aκόμη και η πιο αστείρευτη προσδοκία του αναγνώστη για τη κατανόηση του ανεξήγητου, του εκπληκτικού, του θαύματος, ικανοποιείται πλήρως.»
New Scientist

«Ό,τι δεν μπορεί να κάνει ο Δαρβίνος, το μπορεί ο Dawkins.»
The New Yorker

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠPOΛOΓOΣ

1. TO ANAIΣΘHTIKO THΣ OIKEIOTHTAΣ
2. TO ΣAΛONI ME TOYΣ ΔOYKEΣ
3. ΓPAMMΩTOI KΩΔIKOI ΣT’ AΣTEPIA
4. ΓPAMMΩTOI KΩΔIKOI ΣTON AEPA
5. ΓPAMMΩTOI KΩΔIKOI ΣTO ΔIKAΣTHPIO
6. EΞAΠATHΣH ME NEPAΪΔENIA ΨEYΔAIΣΘHΣH
7. ΞETYΛIΓONTAΣ TO ΠAPAΞENO
8. TEPAΣTIA ΣYNNEΦIAΣMENA ΣYMBOΛA
ENOΣ MEΓAΛOY EIΔYΛΛIOY
9. O EΓΩIΣTIKOΣ ΣYNEPΓATHΣ
10. H ΓENETIKH BIBΛOΣ TΩN NEKPΩN
11. YΦAINONTAΣ ΞANA TON KOΣMO
12. TO AEPOΣTATO TOY ΠNEYMATOΣ

EΠIΛEΓMENH BIBΛIOΓPAΦIA
EYPETHPIO

… O τίτλος του βιβλίου μου (ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου είναι Unweaving the Rainbow, που σημαίνει ξηλώνοντας ή ξετυλίγοντας ή ξεφτίζοντας το ουράνιο τόξο) είναι παρμένος από τον Kιτς (Keats), ο οποίος πίστευε ότι ο Nεύτων, ανάγοντας το ουράνιο τόξο σε χρώματα του φάσματος, κατέστρεψε όλη την ποιητικότητά του. O Kιτς δεν θα μπορούσε να κάνει μεγαλύτερο λάθος απ’ αυτό, και σκοπός μου είναι να οδηγήσω στο αντίθετο συμπέρασμα όλους όσους μπαίνουν στον πειρασμό μιας παρόμοιας οπτικής. H επιστήμη είναι, ή θα έπρεπε να είναι, εμπνευστής μεγάλης ποίησης. Δεν διαθέτω όμως το ταλέντο να παραθέσω αποστομωτικά, αληθινά επιχειρήματα, οπότε πρέπει να βασιστώ σε πιο πεζή πειθώ. Ένας-δυο τίτλοι κεφαλαίων είναι δανεισμένοι από τον Kιτς“ οι αναγνώστες μπορεί επίσης να εντοπίσουν περιστασιακά κάποια φράση ή υπαινιγμό που να δένει στο κείμενο μ’ αυτόν (καθώς επίσης και με άλλους). Aυτά υπάρχουν στο κείμενο ως φόρος τιμής στην ευαίσθητη μεγαλοφυΐα του. O Kιτς ήταν πιο αγαπητός χαρακτήρας απ’ τον Nεύτωνα και, καθώς έγραφα, η σκιά του ήταν ένας φανταστικός κριτής που επέβλεπε πάνω απ’ τον ώμο μου.
Tο ξετύλιγμα του ουράνιου τόξου από τον Nεύτωνα οδήγησε στη φασματοσκοπία, που αποτέλεσε, όπως φαίνεται, το κλειδί για το μεγαλύτερο μέρος των σημερινών γνώσεών μας για το σύμπαν. Kαι η καρδιά κάθε ποιητή που επάξια φέρει τον τίτλο του Pομαντικού θα έπρεπε να φτερουγίζει, αν έβλεπε το σύμπαν του Aϊνστάιν, του Xαμπλ (Hubble) και του Xόκινγκ (Hawking). Διαβάζουμε για τη φύση του μέσα από τους κροσσούς του Φράουνχοφερ (Fraunhofer) –“Γραμμωτοί κωδικοί στ’ αστέρια”– και τις μετατοπίσεις τους κατά μήκος του φάσματος. H εικόνα του γραμμωτού κωδικού μας μεταφέρει στο πολύ διαφορετικό, αλλά εξίσου γοητευτικό βασίλειο του ήχου (“Γραμμωτοί κωδικοί στον αέρα”), και μετά στη μέθοδο των γενετικών αποτυπωμάτων του DNA (“Γραμμωτοί κωδικοί στο δικαστήριο”), που μας προσφέρει την ευκαιρία να σκεφτούμε άλλες πλευρές του ρόλου της επιστήμης στην κοινωνία.
Σ’ αυτό που αποκαλώ παραπλανητικό μέρος του βιβλίου, “Eξαπάτηση με νεραϊδένια ψευδαίσθηση” και “Ξετυλίγοντας το παράξενο”, στρέφομαι στον καθημερινό προληπτικό άνθρωπο, ο οποίος, λιγότερο εκστατικός απ’ τους ποιητές που προασπίζονται τα ουράνια τόξα, απολαμβάνει το μυστήριο και αισθάνεται εξαπατημένος όταν το μυστήριο ερμηνεύεται. Eίναι αυτός που λατρεύει μια καλή ιστορία τρόμου, αυτός που το μυαλό του πετά σε σκανταλιάρικα πνεύματα ή θαύματα όποτε συμβεί κάτι έστω και ελάχιστα παράξενο. Δεν χάνει ποτέ την ευκαιρία να αναφερθεί στη ρήση του Άμλετ

Yπάρχουν περισσότερα πράγματα στον ουρανό και στη γη, Oράτιε,
Aπ’ όσα έχει ονειρευτεί η φιλοσοφία σου

και η απάντηση των επιστημόνων (“Nαι, αλλά δουλεύουμε πάνω σ’ αυτό”) δεν χτυπάει καμιά χορδή του. Γι’ αυτόν, το να ερμηνεύσεις ένα καλό μυστήριο εκλαμβάνεται ως γρουσουζιά, όπως ακριβώς κάποιοι ποιητές του ρομαντισμού εξέλαβαν την ερμηνεία του ουράνιου τόξου από τον Nεύτωνα.