Ο Εφημέριος του Διαβόλου

Ο πιο γνωστός βιολόγος της εποχής μας σε ένα αποκαλυπτικό έργο. Ένα βιβλίο που ξεχειλίζει από το πάθος του Ρίτσαρντ Ντόκινς για όλα τα θέματα που τον απασχολούν, για όλα τα θέματα που μας αφορούν και επηρεάζουν άμεσα τη ζωή μας.
Με πειστικότητα και σφρίγος, τα κείμενα εκφράζουν το θεμελιώδες αξίωμα του συγγραφέα: «αναζήτησε την αλήθεια»!

«Είμαι πολύ εχθρικός απέναντι σε κάθε οργανωμένη θρησκεία διότι είναι εξαιρετικά δεσποτική. Έχει δύναμη, ασκεί επιρροή, απαλλάσσεται από τη φορολογία και επιβάλλεται συστηματικά στους νέους. Και δεν συμφωνώ με το επιχείρημα ότι είναι αβλαβής· είναι πολύ επικίνδυνη – ιδιαίτερα για τους αδαείς και για τα παιδιά».

Στο βιβλίο αποδεικνύεται περίτρανα η ανωτερότητα της επιστήμης απέναντι σε όλες τις απόπειρες ανορθολογικού προσηλυτισμού. Οι άνθρωποι είναι πιστοί στη θρησκεία για έναν μόνο λόγο: ανατράφηκαν με αυτόν τον τρόπο και δεν έμαθαν ποτέ κάτι καλύτερο. Όταν τους προσφέρεται η ευκαιρία να μάθουν, και ύστερα να εκφράσουν την προτίμησή τους, τότε οι επιστήμονες είναι εκείνοι που δικαιώνονται, ενώ οι τσαρλατάνοι παρακμάζουν.

«Ως επιστήμονας είμαι ένας παθιασμένος δαρβινιστής, ο οποίος πιστεύει ότι η φυσική επιλογή είναι σίγουρα η μόνη γνωστή δύναμη που καθοδηγεί την εξέλιξη. Αλλά την ίδια στιγμή, είμαι και ένας παθιασμένος αντι-δαρβινιστής όταν πρόκειται για την πολιτική και για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις ανθρώπινες υποθέσεις».

“…υπάρχει μια συνάφεια ανάμεσα στην αρμονία του σώματος και
στην αρμονία του οικοσυστήματος. Υπάρχει μια οικολογία των γονιδίων…”

«…Ως δάσκαλος σε όλη μου τη ζωή, ανησυχώ σχετικά με το πού κάνουμε λάθος στην εκπαίδευση. Ακούω σχεδόν καθημερινά ιστορίες τρόμου για φιλόδοξους γονείς ή φιλόδοξα σχολεία που καταστρέφουν τη χαρά της παιδικής ηλικίας. Και αυτό, δυστυχώς, ξεκινάει από νωρίς. Ένα εξάχρονο αγόρι πηγαίνει σε φροντιστήριο επειδή οι γονείς του «ανησυχούν» ότι η απόδοση του γιου τους στα μαθηματικά έχει πέσει. Μια διευθύντρια προσκαλεί τους γονείς ενός μικρού κοριτσιού για να τους προτείνει ότι θα έπρεπε να το στείλουν σε φροντιστήριο. Οι γονείς διαμαρτύρονται ότι είναι δουλειά του σχολείου να διδάξει το παιδί. Γιατί μένει πίσω; “Υστερεί”, εξηγεί υπομονετικά η διευθύντρια, διότι οι γονείς όλων των άλλων παιδιών της τάξης πληρώνουν για φροντιστήρια.
Δεν είναι μόνο η χαρά της παιδικής ηλικίας που απειλείται. Είναι και η χαρά της αληθινής εκπαίδευσης: να διαβάζεις επειδή υπάρχει ένα υπέροχο βιβλίο και όχι γιατί έχεις διαγώνισμα· να μελετάς ένα αντικείμενο επειδή είναι γοητευτικό και όχι επειδή περιέχεται στο πρόγραμμα σπουδών· να βλέπεις τα μάτια ενός ταλαντούχου δασκάλου να λάμπουν από αληθινή αγάπη για το αντικείμενο. Ας προσπαθήσουμε να επαναφέρουμε από το παρελθόν το πνεύμα του μεγάλου δάσκαλου…»

«…Η Αφρική ήταν το προσωπικό μου λίκνο. Όμως έφυγα στα 7 μου, πολύ νέος για να εκτιμήσω –πραγματικά το γεγονός δεν ήταν γνωστό τότε– ότι η Αφρική είναι επίσης το λίκνο της ανθρωπότητας. Όλα τα απολιθώματα από την εποχή της δημιουργίας του είδους μας έχουν βρεθεί στην Αφρική, και τα μοριακά δεδομένα προτείνουν ότι οι πρόγονοι όλων των σημερινών ανθρώπων έμεναν εκεί μέχρι πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια περίπου. Έχουμε την Αφρική στο αίμα μας και η Αφρική έχει τα οστά μας. Είμαστε όλοι Αφρικανοί.
Αυτό και μόνο καθιστά το οικοσύστημα της Αφρικής αντικείμενο μοναδικής γοητείας. Είναι η κοινότητα που μας μορφοποίησε, η κοινοπολιτεία ζώων και φυτών μέσα στην οποία εκπληρώσαμε την οικολογική μας μαθητεία. Αλλά ακόμα και αν δεν ήταν το σπίτι μας, η αφρικανική ήπειρος θα μας σαγήνευε, σα να ήταν το τελευταίο μεγάλο καταφύγιο της οικολογίας της Πλειστόκαινου. Εάν επιθυμείτε μια τελευταία ματιά στον κήπο της Εδέμ, ξεχάστε τον Τίγρη και τον Ευφράτη. Αντίθετα, πηγαίνετε στο Σερενγκέτι ή στην Καλαχάρι. Ξεχάστε την Αρκαδία των Ελλήνων και τη μυθολογία των Αβοριγίνων, είναι τόσο πρόσφατα. Ασχέτως με οτιδήποτε κληρονομήθηκε από το όρος Όλυμπος ή το Σινά, ή ακόμα και τον βράχο Ayers, κοιτάξτε αντίθετα το Κιλιμάντζαρο, ή το Rift Valley και το High Veldt. Εκεί ήμασταν σχεδιασμένοι να ακμάσουμε.
Ο «σχεδιασμός» όλων των έμβιων όντων και των οργάνων τους είναι, βεβαίως, μία ψευδαίσθηση· μια υπερβολικά ισχυρή ψευδαίσθηση, η οποία δομήθηκε από μια εξίσου ισχυρή διαδικασία, τη Δαρβινική φυσική επιλογή. Υπάρχει και μία δεύτερη ψευδαίσθηση για σχεδιασμό στη φύση, λιγότερο εξαναγκαστική και μολαταύτα ευχάριστη, που κινδυνεύει να μπερδευτεί με την πρώτη. Πρόκειται για το φαινομενικό σχεδιασμό των οικοσυστημάτων. Εκεί που τα σώματα διαθέτουν μέλη που εναρμονίζονται και συντονίζονται με πολύπλοκο τρόπο ώστε να διατηρηθούν ζωντανά, τα οικοσυστήματα περιέχουν είδη που εμφανίζονται να κάνουν κάτι παρόμοιο σε ένα ανώτερο επίπεδο. Υπάρχουν οι πρωτογενείς παραγωγοί, οι οποίοι μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε μία μορφή που οι άλλοι οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν. Υπάρχει μια συνάφεια ανάμεσα στην αρμονία του σώματος και στην αρμονία του οικοσυστήματος. Υπάρχει μια οικολογία των γονιδίων…»

Ο Ντόκινς αναπτύσσει τις θέσεις του για την εξέλιξη, την ηθική, την πολιτική, την οικολογία, τα δήθεν γονίδια των ομοφυλόφιλων, και εξαπολύει κεραυνούς κατά του Θεού, του μυστικισμού και της ψευδοεπιστήμης. Το θάρρος του μας εκπλήσσει, η σοφία του μας διδάσκει, η γλώσσα του μας γοητεύει· μας αφήνει άφωνους με την ευθύτητα των επιχειρημάτων του και με τη μοναδική έμπνευσή του. Ένα βιβλίο που χαρακτηρίζεται από το ιδιαίτερα καυστικό πνεύμα του Ρίτσαρντ Ντόκινς. Στις σελίδες του πνέει ο δυνατός άνεμος του ορθολογισμού.

«Η επιτομή της προσωπικότητας και του έργου του πιο γνωστού βιολόγου της εποχής μας. Ένα βιβλίο που ξεχυλίζει από το πάθος του Ρίτσαρντ Ντόκινς για όλα τα θέματα που τον απασχολούν, για όλα τα θέματα που μας αφορούν και επηρεάζουν άμεσα τη ζωή μας.
Με πειστικότητα και σφρίγος, τα δοκίμια του Ντόκινς εκφράζουν το θεμελιώδες του αξίωμα: “αναζήτησε την αλήθεια!”
Από την τρυφερή επιστολή του προς τη μικρή κόρη του, μέχρι την επιστολή του στον Τόνι Μπλερ, και από τη θέση του για τα δήθεν γονίδια των ομοφυλοφύλων ώς την ψευδοεπιστήμη και τους κεραυνούς κατά του Θεού, ο συγγραφέας μάς αποκαλύπτεται με θάρρος, μας εκπλήσσει, μας διδάσκει, μας γοητεύει, μας αφήνει άφωνους με την ευθύτητά του και τη μοναδική έμπνευσή του».
Sunday Times

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 Επιστήμη και ευαισθησία
1.1 Ο Εφημέριος του Διαβόλου
1.2 Τι αληθεύει;
1.3 Νοητικά χάσματα
1.4 Επιστήμη, γενετική και ηθική: σημείωμα προς τον Τόνι Μπλερ
1.5 Δίκη ενώπιον ενόρκων
1.6 Κρυστάλλινη αλήθεια και κρυστάλλινες σφαίρες
1.7 Ξεγυμνωμένος μεταμοντερνισμός
1.8 Η χαρά τού να ζεις επικίνδυνα: Ο Sanderson από το Oundle

2 Θα ριχτεί φως
2.1 Θα ριχτεί φως
2.2 Ο θριαμβευτής Δαρβίνος
2.3 Η «Πρόκληση της Πληροφορίας»
2.4 Τα γονίδια δεν είμαστε εμείς
2.5 Ο γιος του νόμου του Moore

3 Ο μολυσμένος νους
3.1 Οι κινέζικες βάρκες και το χαλασμένο τηλέφωνο
3.2 Ιοί του νου
3.3 Η μεγάλη σύγκλιση
3.4 Η Dolly και οι πάνινες κούκλες
3.5 Καιρός να ορθώσουμε ανάστημα

4 Μου το Είπαν, Ηράκλειτε
4.1 Θρήνος για τον Douglas
4.2 Εγκώμιο για τον Douglas
4.3 Εγκώμιο για τον W. D. Hamilton
4.4 Λάδι φιδιού

5 Ακόμη και οι στρατιώτες της Τοσκάνης
5.1 Αγαλλίαση στην πολυποίκιλη φύση
5.2 Η τέχνη του αναπτύξιμου
5.3 Hallucigenia, Wiwaxia και φίλοι
5.4 Ανθρώπινος σοβινισμός και εξελικτική πρόοδος
5.5 Ανολοκλήρωτη αλληλογραφία με έναν δαρβινιστή βαρέων βαρών

6 Μέσα μας βρίσκεται η Αφρική και όλα της τα Θαύματα
6.1 Η οικολογία των γονιδίων
6.2 Μέσα από την ψυχή της Αφρικής
6.3 Μιλώ για την Αφρική και τις χρυσές χαρές
6.4 Ήρωες και πρόγονοι

7 Μια προσευχή για την κόρη μου
7.1 Καλοί και κακοί λόγοι για να πιστεύεις

Σημειώσεις
Ευρετήριο